Άγνωστο κείμενο: Ισοκράτη Κατά σοφιστών §§ 1 - 2 (θέματα - απαντήσεις)
Ανάρτηση από: Νασιόπουλος Απόστολος (Φιλόλογος). Ημέρα ανάρτησης: .
Άγνωστο κείμενο: Ισοκράτη Κατά σοφιστών §§ 1 - 2 (θέματα - απαντήσεις)
|
Οι σοφιστές δίνουν απερίσκεπτα και αλαζονικά ψευδείς υποσχέσεις |
|
|
Εἰ πάντες ἤθελον οἱ παιδεύειν ἐπειχειροῦντες ἀληθῆ λέγειν καί μή μείζους ποιεῖσθαι τάς ὑποσχέσεις, ὧν ἤμελλον ἐπιτελεῖν, οὐκ ἄν κακῶς ἤκουον ὑπό τῶν ἰδιωτῶν· νῦν δ’ οἱ τολμῶντες λίαν ἀπερισκέπτως ἀλαζονεύεσθαι πεποιήκασιν, ὥστε δοκεῖν ἄμεινον βουλεύεσθαι τούς ῥᾳθυμεῖν αἱρουμένους τῶν περί τήν φιλοσοφίαν διατριβόντων. Τίς γάρ οὐκ ἄν μισήσειεν ἅμα καί καταφρονήσειε πρῶτον μέν τῶν περί τάς ἔριδας διατριβόντων, οἵ προσποιοῦνται μέν τήν ἀλήθειαν ζητεῖν, εὐθῦς δ’ ἐν ἀρχῇ τῶν ἐπαγγελμάτων ψευδῆ λέγειν ἐπιχειροῦσιν; Οἶμαι γάρ ἅπασιν εἶναι φανερόν, ὅτι τά μέλλοντα προγιγνώσκειν οὐ τῆς ἡμετέρας φύσεώς ἐστιν, ἀλλά τοσοῦτον ἀπέχομεν ταύτης τῆς φρονήσεως, ὥσθ’ Ὅμηρος ὁ μεγίστην ἐπί σοφίᾳ δόξαν εἰληφώς καί τούς θεούς πεποίηκεν ἔστιν ὅτε βουλευομένους ὑπέρ αὐτῶν, οὐ την ἐκείνων γνώμην εἰδώς ἀλλ’ ἡμῖν ἐνδείξασθαι βουλόμενος, ὅτι τοῖς ἀνθρώποις ἕν τοῦτο τῶν ἀδυνάτον ἐστίν. |
Εάν όλοι όσοι επιχειρούν να εκπαιδεύουν ήθελαν να λένε την αλήθεια και να μη δίνουν μεγαλύτερες τις υποσχέσεις για όσα σκόπευαν να κάνουν, δε θα κατηγορούνταν από τους πολίτες. Τώρα όμως όσοι έχουν την τόλμη (το θράσος) να υπερηφανεύονται με πολλή απερισκεψία έχουν κάνει ώστε να νομίζεται ότι σκέφτονται καλύτερα όσοι προτιμούν να είναι οκνηροί από εκείνους που ασχολούνται με τη φιλοσοφία. Ποιος δηλαδή δε θα μισούσε και ταυτόχρονα δε θα περιφρονούσε πρώτα όσους χάνουν τον καιρό τους στις φιλονικίες, οι οποίοι ενώ προσποιούνται ότι ζητούν την αλήθεια, ωστόσο στην αρχή των εξαγγελιών τους επιχειρούν να λένε ψέματα; Γιατί νομίζω πως είναι φανερό σε όλους ότι δεν είναι γνώρισμα της φύσης μας να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τα μέλλοντα, απεναντίας απέχουμε τόσο από αυτήν την ικανότητα της σκέψης, ώστε ο Όμηρος, που δοξάστηκε για τη σοφία του, έχει παραστήσει στην ποίησή του μερικές φορές ακόμα και τους θεούς να σκέφτονται για αυτά, όχι γιατί ήξερε τη σκέψη τους, αλλά γιατί ήθελε να μας υποδείξει ότι για τους ανθρώπους αυτό είναι ένα από τα αδύνατα (ακατόρθωτα) |
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
μέλλω + τελικό απαρ. = σκοπεύω, σκέπτομαι, ετοιμάζομαι να κάνω κάτι
κακῶς ἀκούω ὑπό τινός (αντώνυμο: κακῶς λέγω τινά) = κατηγορούμαι από κάποιον
ῥᾳθυμέω -ῶ = μένω αργός, αδρανής, είμαι οκνηρός, τεμπελιάζω
αἱρέομαι –οῦμαι + τελικό απαρέμφατο = προτιμώ να…
διατρίβω = ασχολούμαι, καταγίνομαι και χάνω τον καιρό μου, αργοπορώ
ἔρις - ἔριδος = φιλονικία, διένεξη, καβγάς
ἐπάγγελμα = υπόσχεση
ἔστιν ὅτε = ενίοτε, μερικές φορές
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
Στα αρχαία ελληνικά ο τύπος του ρήματος εἰμί με αναφορική αντωνυμία ισοδυναμεί με την αόριστη αντωνυμία τίς (κάποιος). Έτσι:
|
* ἔστιν ὅς |
= κάποιος |
* οὔκ ἔστιν ὅς |
= ουδείς |
|
* ἔστιν ὅστις |
= κάποιος |
* ἔστιν ὅτε |
= κάποτε |
|
* ἔστιν ὧν |
= κάποιων |
* ἔστιν οὗ |
= κάπου |
|
* ἔστιν οἵ |
= κάποιοι |
* ἔστιν ὅπως |
= κάπως, κατά κάποιο τρόπο |
|
* εἰσίν οἵ |
= κάποιοι |
Ασκήσεις - Ερωτήσεις
1. Να αντικαταστήσεις τη λέξη που είναι σε παρένθεση επιλέγοντας τη συνώνυμή της από αυτές που σου δίνονται στον κατάλληλο τύπο: μέγα φρονῶ, ἀργῶ, ἐπαγγελία, ὀνειδίζομαι, συμβαίνω
• Μείζους ποεῖται τάς (υποσχέσεις) ἐπαγγελίας
• Οὐκ ἄν (κακῶς ἤκουσαν) ὠνειδίσθησαν οἱ ἐπιχειροῦντες παιδεύειν.
• Οἱ τολμῶντες (ἀλαζονεύεσθαι) μέγα φρονεῖν πεποιήκασιν
• Δοκοῦσι οἱ αἱροῦμενοι (ῥᾳθυμεῖν) ἀργεῖν ἄμεινον βουλεύεσθαι.
• Οὐ τῆς ἡμετέρας φύσεώς ἐστι προγιγνώσκειν (τά μέλλοντα) τά συμβησόμενα
2. α) εἰ πάντες ἤθελον ….. ….. τῶν ἰδιωτῶν: να ξαναγράψεις το απόσπασμα μεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον άλλο αριθμό
► Εἰ πᾶς ἤθελεν ὁ παιδεύειν έπιχειρῶν ἀληθές λέγειν καί μή μείζονα (μείζω) ποιεῖσθαι τήν ὑπόσχεσιν, ἧς ἤμελλεν ἐπιτελεῖν, οὐκ ἄν κακῶς ἤκουεν ὑπό τοῦ ἰδιώτου.
β) ὥστε δοκεῖν ἄμεινον … … διατριβόντων: να ξαναγράψεις την πρόταση μεταφέροντας όλους τους ρηματικούς τύπους στον αόριστο της ίδιας φωνής.
► ὤστε δόξαι ἄμεινον βουλεύεσθαι τούς ῥᾳθυμῆσαι ἑλομένους τῶν περί τήν φιλοσοφίαν διατριψάντων
3. α) Οὐκ ἄν κακῶς ἤκουον ὑπό τῶν ἰδιωτῶν: να μετατρέψεις την ενεργητική σύνταξη σε παθητική
► οἱ ἰδιῶται οὐκ ἄν κακῶς ἔλεγον
β) ἄν μισήσειεν ἅμα καί καταφρονήσειε: να μεταφέρεις τα ρήματα στην οριστική του ίδιου χρόνου
► ἄν ἐμίσησαν ἅμα καί κατεφρόνησαν
γ) τῆς ἡμετέρας φύσεως, ταύτης τῆς φρονήσεως, οὐ τήν ἐκείνων γνώμην εἰδώς: να μεταφέρεις τις συνεκφορές στον άλλο αριθμό.
► τῶν ἡμετέρων φύσεων, τούτων τῶν φρονήσεων, οὐ τάς ἐκείνων γνώμας εἰδότες
4. α) ἀλλά τοσοῦτον ἀπέχομεν ταύτης τῆς φρονήσεως:να ξαναγράψεις την πρόταση μεταφέροντας το ρήμα:
► στην ευκτική του ίδιου χρόνου: ἀλλά τοσοῦτον ἀπέχοιμεν ταύτης τῆς φρονήσεως
► στην οριστική μέλλοντα ίδιας φωνής: ἀλλά τοσοῦτον ἀποσχήσομεν ταύτης τῆς φρονήσεως
► στην ευκτική μέλλοντα ίδιας φωνής: ἀλλά τοσοῦτον ἀποσχήσοιμεν ή ἀφέξοιμεν ταύτης τῆς φρονήσεως
► οριστική αορίστου ίδιας φωνής: ἀλλά τοσοῦτον ἀπέσχομεν ταύτης τῆς φρονήσεως
β) τάς ἔριδας, τῶν ἐπαγγελμάτων, ψευδῆ, εἰδώς: να ξαναγράψεις τις λέξεις στις πλάγιες πτώσεις του ενικού αριθμού
|
ενικοσ αριθμοσ |
||||
|
γεν. |
ἔριδος |
ἐπαγγέλματος |
ψευδοῦς |
είδότος |
|
δοτ. |
ἔριδι |
ἐπαγγέλματι |
ψευδεῖ |
εἰδότι |
|
αιτ. |
ἔριν |
ἐπάγγελμα |
ψευδές |
εἰδότα |
5. Να συμπληρώσεις τα γένη των λέξεων (στην ίδια πτώση και αριθμό)
|
αρσενικο |
θηλυκο |
ουδετερο |
|
πάντες |
πᾶσαι |
πάντα |
|
ἐπιχειροῦντες |
ἐπιχειροῦσαι |
ἐπιχειροῦντα |
|
μείζονες κ΄ μείζους |
μείζους |
μείζονα κ΄ μείζω |
|
τολμῶντες |
τολμῶσαι |
τολμῶντα |
|
αἱρουμένους |
αἱρουμένας |
αἱρούμενα |
|
εἰδώς |
εἰδυῖα |
εἰδός |
6. Να βρεις και να χαρακτηρίσεις τον υποθετικό λόγο του κειμένου και να τον μετατρέψεις έτσι ώστε να δηλώνει τα άλλα είδη.
► εἰ ἤθελον – οὐκ ἄν ἤκουον à μη πραγματικό
► εἰ ἤθελον – οὐκ ἤκουον à πραγματικό
► εἰ ἐθέλοιεν – οὐκ ἄν ἀκούοιεν à απλή σκέψη του λέγοντος
► ἐάν (ἄν, ἤν) ἐθέλωσιν – οὐκ ἀκούσονται à προσδοκώμενο
► ἐάν (ἄν, ἤν) ἐθέλωσιν – οὐκ ἀκούουσι à αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον
► εἰ ἐθέλοιεν – οὐκ (ἄν) ἤκουον à αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
7. ὧν ἤμελλον ἐπιτελεῖν: να αναγνωρίσεις και να εξηγήσεις το συντακτικό φαινόμενο.
► Υπάρχει το συντακτικό φαινόμενο της αναφορικής έλξης: τούτων, ἅς. Η αναφορική αντωνυμία ὧν αντί να βρίσκεται σε αιτιατική ἅς, ως αντικείμενο του ἐπιτελεῖν, βρίσκεται σε γενική γιατί και η αντωνυμία τούτων, που εννοείται (γενική συγκριτική) και στην οποία αναφέρεται, βρίσκεται σε γενική.
8. Να εντοπίσεις τις προτάσεις που εισάγονται με το ὥστε και να δικαιολογήσεις τον τρόπο με τον οποίο εκφέρονται.
► ὥστε δοκεῖν … … διατριβόντων: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εκφέρεται με απαρέμφατο (δοκεῖν) που λειτουργεί ως ρήμα της πρότασης διότι το περιεχόμενό της παρουσιάζεται ως ενδεχόμενο ή δυνατό
► ὥσθ’ Ὅμηρος … … ἐνδείξασθαι: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εκφέρεται με οριστική (πεποίηκεν) διότι το συμπέρασμα είναι πραγματικό.
9. Να χαρακτηρίσεις τη λειτουργία του συνδέσμου ἀλλά στο κείμενο
► ἀλλά τοσοῦτον … … της φρονήσεως: συνδέει παρατακτικά αντιθετικά τις δυο ειδικές προτάσεις ὅτι τά μέλλοντα … … ἐστιν και τοσοῦτον … … τῆς φρονήσεως (επιδοτική αντιθετική σύνδεση)
► ἀλλ’ ἡμῖν ἐνδείξασθαι βουλόμενος: συνδέει παρατακτικά αντιθετικά τις αιτιολογικές μετοχές εἰδώς και βουλόμενος.
10. προσποιοῦνται, ἐπιχειροῦσιν: να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα ρήματα και να τις μετατρέψεις σε ισοδύναμες μετοχές
► οἵ … … ζητεῖν και εὐθύς … … ἐπιχειροῦσιν:είναι δυο αναφορικές προτάσεις που συνδέονται παρατακτικά αντιθετικά με τους αντιθετικούς συνδέσμους μέν – δέ.
Μετατρέπονται σε αναφορικές μετοχές συνημμένες στη γενική των διατριβόντων: προσποιουμένων μέν τήν ἀλήθειαν, ζητεῖν εὐθύς δέ … … ἐπιχειρούντων.
11. Να συνθέσεις τη λέξη γνώση με προθέσεις και με τα σύνθετα που θα σχηματίσεις να συμπληρώσεις τα κενά:
► Σύμφωνα με την πρόγνωση της μετεωρολογικής υπηρεσίας ο καιρός αύριο θα είναι καλός
► Έχασε κάθε ελπίδα και βρίσκεται σε απόγνωση.
► Η θεραπεία της ασθένειάς του οφείλεται στην έγκαιρη διάγνωσή της.
► Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο καθηγητής μας έκανε ερμηνευτικές ερωτήσεις.
► Δεν έχει επίγνωση των πράξεών του.
